Pre-diabetes is een medische aandoening waarbij de bloedsuikerspiegel hoger is dan normaal, maar nog niet hoog genoeg om als diabetes type 2 te worden beschouwd. Het is een waarschuwingssignaal dat je risico loopt om diabetes te ontwikkelen. Het goede nieuws is dat pre-diabetes omkeerbaar is en dat je actie kunt ondernemen om te voorkomen dat het overgaat in diabetes type 2.
Wat is Pre-diabetes?
Pre-diabetes is een fase waarin de bloedglucosespiegels hoger zijn dan normaal, maar nog niet hoog genoeg om de diagnose diabetes te stellen. Het wordt vaak ontdekt door een bloedtest die de nuchtere bloedsuiker of de HbA1c meet. Mensen met pre-diabetes hebben een verhoogd risico om binnen vijf tot tien jaar diabetes type 2 te ontwikkelen als ze geen veranderingen in hun levensstijl aanbrengen.
Oorzaken van Pre-diabetes
Pre-diabetes ontstaat wanneer het lichaam insuline niet effectief gebruikt, een toestand die bekend staat als insulineresistentie. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder:
- Overgewicht en Obesitas: Vooral vetophopingen rond de buik verhogen de insulineresistentie.
- Lichamelijke Inactiviteit: Een gebrek aan beweging draagt bij aan gewichtstoename en insulineresistentie.
- Genetica: Een familiegeschiedenis van diabetes type 2 kan het risico op pre-diabetes verhogen.
- Leeftijd: Het risico neemt toe naarmate je ouder wordt, vooral na de leeftijd van 45 jaar.
- Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS): Vrouwen met PCOS hebben een verhoogd risico op insulineresistentie.
Symptomen van Pre-diabetes
Een van de verraderlijke aspecten van pre-diabetes is dat het vaak geen duidelijke symptomen heeft. Veel mensen ontdekken pas dat ze pre-diabetes hebben na een routinecontrole bij de huisarts. Toch zijn er enkele subtiele signalen waar je op kunt letten:
Veelvoorkomende Tekenen
- Donkere vlekken op de huid: Acanthosis nigricans, vaak te zien op de nek, ellebogen, knieën en oksels.
- Gewichtstoename: Vooral in de buikstreek.
- Vermoeidheid: Je voelt je vaak moe, zelfs na een goede nachtrust.
- Meer dorst en vaker plassen: Hoewel dit vaker voorkomt bij volledige diabetes, kan het in milde vorm aanwezig zijn bij pre-diabetes.
Als je een van deze symptomen hebt, is het belangrijk om je bloedsuiker te laten controleren door een arts.
Risicofactoren voor Pre-diabetes
Pre-diabetes kan iedereen treffen, maar sommige mensen lopen een groter risico. De belangrijkste risicofactoren zijn:
- Leeftijd boven de 45 jaar: Hoewel het ook jongeren kan treffen, neemt het risico toe met de leeftijd.
- Overgewicht of obesitas: Vooral mensen met vetophoping rond de buik hebben een hoger risico.
- Ongezonde voeding: Voeding rijk aan suiker en bewerkte koolhydraten draagt bij aan insulineresistentie.
- Lichamelijke inactiviteit: Weinig beweging verhoogt de kans op pre-diabetes.
- Familiegeschiedenis van diabetes: Als diabetes in de familie voorkomt, loop je een groter risico.
- Hoge bloeddruk: Dit kan een teken zijn van een verhoogd risico op pre-diabetes.
- Abnormaal cholesterolgehalte: Lage HDL (het ‘goede’ cholesterol) en hoge triglyceriden kunnen wijzen op insulineresistentie.
Diagnostische Tests voor Pre-diabetes
Er zijn verschillende tests die worden gebruikt om pre-diabetes te diagnosticeren. Het is belangrijk om regelmatig je bloedsuiker te laten controleren als je een verhoogd risico loopt.
Bloedsuikertests
- Nuchtere Bloedsuikertest: Meet de bloedsuikerspiegel na minstens 8 uur vasten. Een nuchtere bloedsuikerspiegel tussen 5,6 en 6,9 mmol/L wijst op pre-diabetes.
- Orale Glucosetolerantietest (OGTT): Deze test meet de bloedsuikerspiegel voor en na het drinken van een suikerhoudende drank. Een waarde tussen 7,8 en 11 mmol/L na 2 uur duidt op pre-diabetes.
- HbA1c-test: Deze test meet de gemiddelde bloedsuikerspiegel over de afgelopen 2 tot 3 maanden. Een HbA1c tussen 5,7% en 6,4% geeft pre-diabetes aan.
Regelmatige Controle
Als je een verhoogd risico loopt of al eerder pre-diabetes hebt gehad, is het belangrijk om regelmatig je bloedsuiker te laten controleren. Vroege detectie kan helpen om de progressie naar diabetes type 2 te voorkomen.
Preventie en Behandeling van Pre-diabetes
Hoewel pre-diabetes een waarschuwing is, betekent het niet dat diabetes type 2 onvermijdelijk is. Door veranderingen in je levensstijl aan te brengen, kun je je bloedsuikerspiegel normaliseren en je risico op diabetes verminderen.
Gezonde Voeding
Voeding speelt een cruciale rol in het beheersen van pre-diabetes. Een gezond, uitgebalanceerd dieet kan helpen om je bloedsuikerspiegel onder controle te houden en je gewicht te beheersen.
Dieetadviezen
- Eet vezelrijke voeding: Volkoren granen, groenten, fruit en peulvruchten helpen je bloedsuikerspiegel stabiel te houden.
- Beperk bewerkte koolhydraten: Vermijd suikerhoudende dranken, wit brood en snoep.
- Kies gezonde vetten: Onverzadigde vetten uit noten, zaden, avocado’s en olijfolie zijn beter voor je gezondheid.
- Portiegrootte: Let op de hoeveelheid voedsel die je eet om gewichtstoename te voorkomen.
Regelmatige Lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging is een van de meest effectieve manieren om pre-diabetes om te keren. Het helpt om gewicht te verliezen, de bloedsuikerspiegel te verlagen en de insulinegevoeligheid te verbeteren.
Aanbevelingen voor Beweging
- Matige beweging: Streef naar ten minste 150 minuten per week matige fysieke activiteit, zoals wandelen, zwemmen of fietsen.
- Krachttraining: Twee keer per week krachttraining kan helpen om spieren op te bouwen en insulineresistentie te verminderen.
- Dagelijkse activiteit: Verhoog je dagelijkse activiteit door bijvoorbeeld de trap te nemen in plaats van de lift of een wandeling te maken tijdens je lunchpauze.
Gewichtsverlies
Gewichtsverlies, zelfs een klein percentage van je lichaamsgewicht, kan een groot verschil maken in het omkeren van pre-diabetes. Door af te vallen kun je je insulinegevoeligheid verbeteren en je bloedsuikerspiegel verlagen.
Praktische Tips voor Gewichtsverlies
- Stel realistische doelen: Begin met kleine, haalbare doelen zoals het verliezen van 5-10% van je lichaamsgewicht.
- Maak kleine veranderingen: Vervang suikerhoudende dranken door water, eet kleinere porties en kies voor gezonde snacks.
- Houd je vooruitgang bij: Gebruik een dagboek of app om je voedselinname en lichaamsbeweging bij te houden.
Medische Behandeling
In sommige gevallen kan je arts medicatie voorschrijven om je bloedsuikerspiegel onder controle te houden, vooral als levensstijlveranderingen niet voldoende zijn.
Mogelijke Medicatie
- Metformine: Dit is een medicijn dat vaak wordt voorgeschreven om de bloedsuikerspiegel te verlagen bij mensen met pre-diabetes of diabetes type 2.
- Insuline: Hoewel zeldzaam voor pre-diabetes, kan insuline soms nodig zijn als andere maatregelen niet werken.
Het is belangrijk om met je arts te overleggen voordat je medicatie begint of verandert. Medicijnen kunnen helpen, maar levensstijlveranderingen blijven de belangrijkste strategie.
Conclusie
Pre-diabetes is een waarschuwing dat je risico loopt op het ontwikkelen van diabetes type 2, maar het is ook een kans om actie te ondernemen en je gezondheid te verbeteren. Door gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging en eventueel gewichtsverlies kun je je bloedsuikerspiegel onder controle houden en het risico op diabetes type 2 aanzienlijk verminderen.
Het is cruciaal om regelmatig je bloedsuiker te laten controleren, vooral als je risicofactoren hebt. Vroege detectie en interventie kunnen het verschil maken tussen een gezonde toekomst en de ontwikkeling van diabetes.
Bronnen en meer informatie
- Diabetes Fonds Nederland. Wat is pre-diabetes?
- Mayo Clinic. Prediabetes: Overview
- Voedingscentrum. Gezonde voeding en pre-diabetes
- RIVM. Preventie van diabetes type 2
