De aardappel (Solanum tuberosum) is een plant die ondergronds een energievoorraad in de vorm van zetmeel opslaat. Deze zetmeelrijke knollen, ook wel aardappelen genoemd, behoren tot het belangrijkste voedselgewas ter wereld, na rijst, tarwe en maïs. Hoewel de aardappel oorspronkelijk afkomstig is uit Zuid-Amerika, is het sinds de 16e eeuw een essentieel basisvoedsel in veel Europese landen, waaronder Nederland en België. In andere landen wordt de aardappel gezien als groentesoort, terwijl hij in sommige culturen als maaltijddrager fungeert.
Als lid van de nachtschadefamilie deelt de aardappel zijn familie met andere bekende gewassen zoals tomaat, paprika en tabak. De groene delen van de aardappel zijn giftig vanwege de aanwezigheid van alkaloïden. Hoewel de plant bessen kan vormen, in tegenstelling tot tomaten, zijn deze bessen zeer giftig. Daarom is het van belang om de knollen te consumeren en niet de bessen, omdat deze kleine zaden bevatten. Het gehalte aan solanine, een giftige stof, kan de aardappelknollen ook giftig maken. Daarom zijn bepaalde rassen van zetmeelaardappelen niet geschikt voor menselijke consumptie. Bovendien stijgt het solaninegehalte wanneer aardappelen tijdens de opslag aan licht worden blootgesteld, waardoor de knollen groen worden en niet meer geschikt zijn om te eten.
De aardappel kent verschillende soorten en rassen. Solanum tuberosum, een tetraploïde plant met 48 chromosomen, is wereldwijd de meest geteelde aardappelsoort. Andere soorten worden voornamelijk in Zuid-Amerika verbouwd, zoals de vier diploïde soorten (met 24 chromosomen): S. stenotomum, S. phureja, S. goniocalyx en S. ajanhuiri, en de twee triploïde soorten (met 36 chromosomen): S. chaucha en S. juzepczukii. Daarnaast is er nog een pentaploïde soort (met 60 chromosomen): S. curtilobum.
Aardappelen bevatten twee soorten zetmeel, amylose en amylopectine, waarvan ongeveer 21% amylose is. In 2005 kwam er voor het eerst een ras op de markt dat bijna 100% amylopectine bevatte.
Aardappelen kunnen worden onderverdeeld in vastkokende aardappels (vastkokers), die hun stevigheid behouden tijdens het koken, en kruimige of bloemige aardappels (droogkokers), die zeer geschikt zijn om te pureren. Aardappelen die bij langer koken uit elkaar vallen, worden afkokers genoemd.
De aardappel werd door Spaanse ontdekkingsreizigers vanuit Zuid-Amerika naar Europa gebracht. Naar verluidt nam Diego de Amalya in 1536 de eerste plant mee uit Peru of Chili, waar deze bekend stond als “chunu”. De Inca’s verbouwden de plant al honderden jaren. De aardappelplant groeide zelfs op grote hoogten in de Andes, waar veel andere gewassen niet konden gedijen. DNA-onderzoek heeft aangetoond dat alle oude aardappels afstammen van één plant in Zuid-Peru. Monniken speelden een belangrijke rol bij de verspreiding van de aardappel vanuit Spanje naar andere Europese landen, waar ze de plant in kloostertuinen verbouwden. Botanische tuinen droegen ook bij aan de verspreiding van de aardappelplant. In Nederland wordt aardappel al sinds de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) in de Leidse Hortus gekweekt en sinds 1640 in Groningen en 1689 in Amsterdam.
Ontdek de rijke geschiedenis van de aardappel, zijn kenmerken en diverse toepassingen. Leer meer over de voedingswaarde en de belangrijke rol van aardappelen als basisvoedsel in verschillende landen. Geniet van de veelzijdigheid van aardappelen in diverse culinaire bereidingen en ontdek waarom deze knolgewas wereldwijd zo geliefd is.
Bereiding
Stap 1: Pak een schilmesje of dunschiller
Stap 2: Schil de aardappels naar u toe
Stap 3: Haal de pitten uit de aardappels
Stap 4: Was de geschilde aardappels in water
Stap 5: Snijd de geschilde aardappels, indien gewenst, in kleinere parten
| Kooktijd | |
| Rauw eten | niet aan te raden |
| Frituren | 5 minuten |
| Grillen | 30 minuten |
| Koken | 20 minuten |
| Stomen | 25 minuten |
| Stoven | 10 minuten |
| Wokken | – |
| Houdbaarheid & portie | |
| Houdbaarheid | 5-7 maanden |
| Portie kleine eter | 200 gram |
| Portie grote eter | 250 gram |
| Voedingswaarden | |
| Energie (kJ) | 352 |
| Energie (kcal) | 83 |
| Eiwit totaal (g) | 1.9 |
| Koolhydraten totaal (g) | 17.3 |
| Vet totaal (g) | 0.3 |
| Voedingsvezel totaal (g) | 1.6 |
| Water (g) | 78 |
