Wat is Traditionele Chinese geneeskunde ?

Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) is een eeuwenoude praktijk die wereldwijd wordt erkend als een vorm van alternatieve en complementaire geneeskunde. Deze geneeswijze, die zijn oorsprong vindt in China, beweert een holistische benadering van gezondheid en welzijn te bieden door het lichaam, de geest en de omgeving in balans te brengen. Echter, bij nadere beschouwing rijzen er veel vragen over de wetenschappelijke onderbouwing, effectiviteit en veiligheid van TCM-praktijken. Dit artikel bespreekt de kernprincipes, diagnostische methoden en therapeutische technieken van de Chinese geneeskunde, en bekijkt de kritiek en de bezorgdheid die vaak wordt geuit over de legitimiteit van deze behandelingen.

Kernprincipes van Chinese geneeskunde

De Chinese geneeskunde is gebaseerd op filosofieën en concepten zoals yin en yang en de circulatie van qi (levensenergie), die diep geworteld zijn in de culturele tradities van het oude China. Ondanks de populariteit en wijdverspreide praktijk van TCM, ontbreekt er echter robuust wetenschappelijk bewijs dat deze kernprincipes valideert in termen van moderne geneeskunde.

Yin en yang: oude concepten zonder moderne validatie

Yin en yang vertegenwoordigen tegengestelde, maar complementaire krachten die volgens TCM alles in het universum, inclusief het menselijk lichaam, reguleren. Een verstoord evenwicht tussen yin en yang zou volgens TCM leiden tot gezondheidsproblemen. Moderne geneeskunde herkent deze concepten echter niet als wetenschappelijk onderbouwd. Er is geen empirisch bewijs dat aantoont hoe het balanceren van deze krachten gezondheidsvoordelen oplevert. Veel experts beschouwen yin en yang eerder als culturele metaforen dan als valide medische concepten.

Qi: Een onbewezen energie

Qi wordt omschreven als de vitale levensenergie die door het lichaam stroomt via meridianen, of energiebanen. Het idee dat een onbewezen energie door het lichaam circuleert en verantwoordelijk is voor de gezondheid is in strijd met wat bekend is uit de biomedische wetenschappen. Er is geen fysiek bewijs of betrouwbare meetmethoden om het bestaan of de stroom van qi te verifiëren. Wetenschappers wijzen erop dat het concept van qi niet voldoet aan de criteria van empirische toetsbaarheid en falsifieerbaarheid, die fundamenteel zijn in de moderne wetenschap.

Diagnostische methoden in de Chinese geneeskunde

De diagnostische methoden van TCM, zoals inspectie, auscultatie en olfactie, palpatie, en ondervraging, lijken in eerste instantie gedetailleerd en uitgebreid. Echter, bij nadere inspectie ontbreken ze vaak een objectieve en meetbare basis die cruciaal is voor een nauwkeurige diagnose.

1. Inspectie: subjectieve observaties zonder objectieve basis

Bij de inspectie observeert de TCM-arts uiterlijke kenmerken zoals huidskleur en tongcoating. Hoewel deze methode een zekere mate van klinisch oordeel vereist, ontbreekt het aan gestandaardiseerde criteria en objectiviteit, wat de betrouwbaarheid en reproduceerbaarheid van diagnoses ondermijnt. Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat veel van deze observaties niet consistent worden beoordeeld door verschillende beoefenaars, wat de diagnostische waarde verder in twijfel trekt.

2. Auscultatie en olfactie: twijfelachtige technieken

Het luisteren naar lichaamsgeluiden en het ruiken naar lichaamsgeuren zijn diagnostische methoden in TCM die moeilijk te objectiveren zijn. In de moderne geneeskunde worden geluiden zoals ademhaling en harttonen geanalyseerd met behulp van geavanceerde technologieën, niet door de subjectieve waarnemingen van de behandelaar. Bovendien is er geen wetenschappelijk bewijs dat specifieke geuren consistent kunnen worden gekoppeld aan bepaalde ziekten, zoals TCM beweert.

3. Palpatie: het voelen van de pols als pseudo-wetenschap

Polsdiagnose is een van de meest prominente technieken in TCM, waarbij de beoefenaar beweert verschillende soorten polsslagen te kunnen onderscheiden die wijzen op interne gezondheidsproblemen. Echter, onderzoeken hebben aangetoond dat polsdiagnostiek uiterst subjectief is en geen consistente resultaten oplevert. De moderne geneeskunde gebruikt objectieve instrumenten zoals ECG’s om hart- en vaatgezondheid te beoordelen, wat veel nauwkeuriger en betrouwbaarder is dan de polsdiagnose in TCM.

4. Ondervraging: gebrek aan wetenschappelijke methodologie

Hoewel ondervraging nuttig kan zijn om een algemeen beeld van de patiënt te krijgen, ontbreekt het in TCM vaak aan een gestructureerde en evidence-based aanpak zoals in de moderne geneeskunde. Vragen over emoties en levensstijl zijn te vaag en worden niet gekoppeld aan specifieke pathologieën zoals zou moeten gebeuren in een wetenschappelijk onderbouwde praktijk.

Therapeutische technieken in de Chinese geneeskunde

Hoewel therapeutische technieken zoals acupunctuur en kruidengeneeskunde vaak worden geprezen door voorstanders, is er veel kritiek vanuit de wetenschappelijke gemeenschap over hun effectiviteit en veiligheid.

Acupunctuur: beperkte bewijzen en placebo-effecten

Acupunctuur, het inbrengen van naalden op specifieke punten van het lichaam, wordt vaak aangeprezen als een effectieve behandeling voor pijn en andere aandoeningen. Echter, veel onderzoeken naar acupunctuur wijzen op het sterke placebo-effect als de belangrijkste bron van verbetering bij patiënten, eerder dan een specifieke fysiologische werking. Systematische reviews en meta-analyses tonen aan dat wanneer acupunctuur wordt vergeleken met sham (nep) acupunctuur, de verschillen in uitkomsten vaak verwaarloosbaar zijn. Bovendien zijn er risico’s verbonden aan acupunctuur, zoals infecties, orgaanschade, en andere complicaties, vooral wanneer deze wordt uitgevoerd door ongetrainde personen.

Kruidengeneeskunde: gevaarlijke mengsels zonder wetenschappelijke basis

Chinese kruidengeneeskunde maakt gebruik van verschillende planten en dierlijke producten die vaak worden gemengd tot complexe formules. Hoewel sommige kruiden gunstige eigenschappen kunnen hebben, zijn veel formules niet wetenschappelijk getest en kunnen ze schadelijke stoffen bevatten, zoals zware metalen, pesticiden of onzuivere ingrediënten. Dit heeft geleid tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals lever- en nierschade. Daarnaast kunnen kruiden ook interageren met voorgeschreven medicijnen, wat ernstige complicaties kan veroorzaken. Zonder de regulering en veiligheidstests die vereist zijn voor farmaceutische medicijnen, blijven veel kruidenremedies onbewezen en potentieel gevaarlijk.

Tui Na en cupping: onvoldoende bewezen therapieën

Tui Na en cupping zijn andere populaire TCM-technieken die beweerd worden pijn en andere aandoeningen te behandelen door manipulatie van de huid en spieren. Het wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van deze methoden is echter zwak of ontbreekt volledig. Veel van de voordelen die aan deze technieken worden toegeschreven, zoals pijnverlichting, kunnen vaak worden verklaard door placebo-effecten of de tijdelijke toename van bloedcirculatie in de huid. Verder kunnen technieken zoals cupping leiden tot huidirritaties, brandwonden, en andere huidproblemen.

Moxibustie: onbewezen en potentieel schadelijke praktijk

Moxibustie, waarbij gedroogde moksa wordt verbrand op of nabij de huid, wordt verondersteld de stroom van qi te verbeteren en het immuunsysteem te versterken. Er is echter weinig tot geen wetenschappelijk bewijs dat moxibustie enige klinische voordelen biedt. Integendeel, deze praktijk brengt risico’s met zich mee zoals brandwonden en ademhalingsproblemen door rookinhalatie. Het gebruik van rook om gezondheidsvoordelen te claimen is niet in overeenstemming met de kennis die we hebben over luchtvervuiling en ademhalingsgezondheid.

Qigong en tai chi: Bewegingsvormen zonder medische basis

Hoewel Qigong en Tai Chi worden gepromoot als manieren om qi te cultiveren en balans te herstellen, worden ze in de praktijk vaak gereduceerd tot zachte oefeningen en ontspanningstechnieken. Hoewel lichaamsbeweging en stressmanagement gunstig kunnen zijn voor de algehele gezondheid, is het onjuist om te beweren dat deze praktijken een medische behandeling zijn. De voordelen van Qigong en Tai Chi kunnen beter worden toegeschreven aan de algemene voordelen van lichaamsbeweging en mindfulness, die goed worden begrepen in de moderne geneeskunde.

Kritiek en controverses rondom Chinese geneeskunde

De kern van de kritiek op traditionele Chinese geneeskunde ligt in het gebrek aan wetenschappelijk bewijs en de problemen met veiligheid en regelgeving. Veel TCM-behandelingen zijn nooit grondig getest met rigoureuze wetenschappelijke methoden, waardoor het moeilijk is om te weten of ze echt effectief of veilig zijn.

Gebrek aan wetenschappelijk bewijs

Veel van de studies die positieve resultaten rapporteren voor TCM-therapieën hebben methodologische beperkingen, zoals kleine steekproeven, gebrek aan controle groepen, en bias. Bovendien zijn veel van deze studies uitgevoerd in China, waar er belangenconflicten kunnen bestaan en waar de druk om positieve resultaten te rapporteren hoger kan zijn. De meeste systematische reviews en meta-analyses van goed ontworpen studies buiten China hebben geen sterke bewijs gevonden voor de effectiviteit van de meeste TCM-praktijken, wat de roep versterkt om meer objectief en onafhankelijk onderzoek.

Risico’s en veiligheid: ongereguleerde praktijken

Een belangrijk probleem met TCM is het gebrek aan regulering en toezicht. Veel TCM-behandelingen worden uitgevoerd zonder de nodige vergunningen, opleiding, of hygiënische normen, wat patiënten blootstelt aan aanzienlijke risico’s. Het ontbreken van strikte kwaliteitscontroles bij de productie van kruiden en andere TCM-producten kan leiden tot vervuiling en andere gezondheidsrisico’s. In veel gevallen ontbreekt het aan gedetailleerde informatie over de ingrediënten en mogelijke bijwerkingen, wat ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen.

Conclusie

Chinese geneeskunde, of Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM), biedt een unieke kijk op gezondheid die diep geworteld is in culturele tradities. Echter, vanuit een moderne medische en wetenschappelijke context blijft TCM problematisch vanwege het gebrek aan overtuigend bewijs, de afhankelijkheid van onbewezen concepten zoals qi, en de potentiële risico’s van ongereguleerde behandelingen.

Noodzaak voor strenge evaluatie en regelgeving

Het is essentieel dat TCM onderworpen wordt aan dezelfde wetenschappelijke evaluaties als andere vormen van geneeskunde. Behandelingsmethoden moeten empirisch getest worden met rigoureuze klinische onderzoeken, en er moeten maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat TCM-praktijken veilig worden uitgevoerd. Dit vereist een wereldwijde inspanning om TCM te reguleren, duidelijke richtlijnen te implementeren, en de transparantie en veiligheid van behandelingen te waarborgen.

Toekomstige vooruitzichten: integratie met de nodige voorzichtigheid

Terwijl sommige aspecten van TCM, zoals ontspanningstechnieken en lichte lichaamsbeweging, kunnen worden geïntegreerd in bredere welzijnsprogramma’s, moeten patiënten en zorgverleners voorzichtig zijn met het gebruik van TCM als primaire medische behandeling. De voordelen van TCM moeten zorgvuldig worden afgewogen tegen de risico’s, en patiënten moeten goed geïnformeerd zijn over de beperkingen en mogelijke gevaren van deze behandelingen.

De integratie van TCM in de moderne gezondheidszorg vereist een balans tussen respect voor culturele tradities en een onwrikbare toewijding aan de principes van wetenschappelijk bewijs en patiëntveiligheid. Alleen door een strikte evaluatie en regulering kunnen we ervoor zorgen dat TCM een veilige en effectieve aanvulling kan zijn op de gezondheidszorg, in plaats van een bron van misleiding en potentieel gevaar.

Bronnen en meer informatie

1. World Health Organization (WHO). (2020). WHO Global Report on Traditional and Complementary Medicine 2019. Geraadpleegd van WHO website.
2. National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH). (2021). Traditional Chinese Medicine: In Depth. Geraadpleegd van NCCIH website.
3. Ernst, E. (2010). Acupuncture: Does it alleviate pain and are there serious risks? A review of reviews. Pain, 152(4), 755-764.
4. Bauer, B. A. (2000). Chinese Herbal Medicine: Review of Efficacy, Safety, and Quality Control. Mayo Clinic Proceedings, 75(3), 329-335.
5. Singh, S., & Ernst, E. (2008). Trick or Treatment: The Undeniable Facts about Alternative Medicine. W.W. Norton & Company.