Body-mass index (BMI) is geen betrouwbare maat voor overgewicht

Body-mass index (BMI) is geen betrouwbare maat voor overgewicht
Body-mass index (BMI) is geen betrouwbare maat voor overgewicht

De queteletindex (afgekort QI) of body-mass index (BMI) is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.

Geen betrouwbare maat voor overgewicht

De BMI kan niet gebruikt worden als betrouwbare maat voor overgewicht bij een individu, aangezien individuele verschillen in lichaamsbouw niet in de berekening worden meegewogen (verhouding van spier-, bot- en vetweefsel).

Een (professionele) bodybuilder kan veel spiermassa hebben en zeer weinig vet, waardoor een berekening van de verhouding van lengte en gewicht een hoog BMI kan geven, terwijl veel bodybuilders weinig vet hebben en men volgens de standaardberekening overgewicht zou hebben. In de geneeskunde wordt desondanks de BMI wel veel gebruikt. In de dagelijkse medische praktijk is de BMI goed bruikbaar en voldoende betrouwbaar. Dit geldt met name bij grotere afwijkingen zoals ondergewicht en overgewicht. Afhankelijk van geslacht en leeftijd gelden er verschillende richtlijnen.

BMI is oorspronkelijk opgezet voor statistiek groepen van mensen

De BMI is oorspronkelijk opgezet om statistieken over groepen mensen te krijgen en niet om over- of ondergewicht van individuele mensen te bepalen. De exacte waarden van de index om iemand in een categorie in te delen variëren. De index doet namelijk geen uitspraak over het percentage vet in het lichaam van de persoon.

Zwaar gespierde mensen (bodybuilders) kunnen dus in verhouding tot hun lengte een hoog gewicht hebben, maar worden over het algemeen niet als obees beschouwd. Het lichaamsgewicht alleen is dus geen goede indicator voor onder- of overgewicht. Er moet worden gecompenseerd voor lichaamsbouw. De BMI corrigeert alleen voor lichaamslengte, maar dat is dan ook verreweg de belangrijkste factor.

Het bijzondere van de BMI is dat deze voor mannen en vrouwen vrijwel gelijk uitvalt, hetgeen voor biometrische getallen zeldzaam is. Daarnaast is deze index redelijk onafhankelijk van de leeftijd. Dit maakt het mogelijk voor alle volwassenen dezelfde richtlijnen te hanteren.

Categorieën

Een waarde van de index van minder dan 18,5 duidt op ondergewicht. Ondergewicht kan veroorzaakt worden door ondervoeding, een eetstoornis of door een ander gezondheidsprobleem. Vanaf een index van 25 wordt van (licht) overgewicht gesproken. Boven een waarde van 30 is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas. Een waarde hoger dan 40 duidt op morbide obesitas of ziekelijk overgewicht. Boven de 50 spreekt men van superobesitas.

Door Ellywa op de Nederlandstalige Wikipedia, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1992367

Door Ellywa op de Nederlandstalige Wikipedia, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1992367

BMI als indicator voor leefstijl of gezondheid

Veel consumenten en zorgaanbieders gebruiken de BMI als indicator voor leefstijl of gezondheid. Al in een vroeg stadium zou een waarde die neigt naar onder- of overgewicht moeten leiden tot een review van levensstijl of gezondheid. Het tijdig sturen op gedragsveranderingen of oplossen van onderliggende psychische of fysieke oorzaken kan ernstig afwijkende BMI-waarden voorkomen.

Zeer grote afwijkingen zijn vaak het gevolg van het langdurig negeren van onderliggende oorzaken.

Queteletindex van boven de 40

Bij een queteletindex van boven de 40 en een leeftijd tussen de 18 en 65 jaar komt men in aanmerking voor een bariatrische chirurgische ingreep, dat wil zeggen een operatie om invloed uit te oefenen op het gewicht. Dit laatste redmiddel is symptoombestrijding waarbij onderliggende problemen lang niet altijd kunnen worden opgelost.

In 1998 is de BMI norm voor overgewicht verlaagd van 27+ naar 25+.

Volwassenen

Interpretatie van de queteletindex voor volwassenen:
Index (kg/m²) Interpretatie
minder dan 18,5 ondergewicht
18,5 tot 25 normaal gewicht
25 tot 27 licht overgewicht
27 tot 30 matig overgewicht
30 tot 40 ernstig overgewicht

 

BMI voor kinderen (van 6 tot 16 jaar

Meisjes Te licht Te zwaar Obesitas
6 jaar <13,92 >17,34 >19,65
7 jaar <14,00 >17,75 >20,51
8 jaar <14,16 >18,35 >21,57
9 jaar <14,42 >19,07 >22,81
10 jaar <14,78 >19,86 >24,11
11 jaar <15,25 >20,74 >25,42
12 jaar <15,83 >21,68 >26,67
13 jaar <16,43 >22,58 >27,76
14 jaar <17,01 >23,34 >28,57
15 jaar <17,52 >23,94 >29,11
16 jaar <17,95 >24,37 >29,43
≥17 jaar <18 >25 >30
Jongens Te licht Te zwaar Obesitas
6 jaar <14,03 >17,55 >19,78
7 jaar <14,06 >17,92 >20,63
8 jaar <14,20 >18,44 >21,60
9 jaar <14,41 >19,10 >22,77
10 jaar <14,69 >19,84 >24,00
11 jaar <15,03 >20,55 >25,10
12 jaar <15,47 >21,22 >26,02
13 jaar <15,98 >21,91 >26,84
14 jaar <16,54 >22,62 >27,63
15 jaar <17,13 >23,29 >28,30
16 jaar <17,70 >23,90 >28,88
≥17 jaar <18 >25 >30

 

Afbeelding titel Door LaurensvanLieshout – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3958994

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Queteletindex